‘Ik strijd voor de liefde’

Ans Tros, creatief directeur van SchoolvoorCoaching vertelt over veranderen, ruimte voor je eigen visie en afscheid

Al dwalende door de Utrechtse wijk waar SchoolvoorCoaching is gevestigd verrast de ene na de andere schat me. De lommerrijke eeuwenoude begraafplaats St. Barbara. Het historische Fort de Bilt. De dood en de strijd binnen steenworp afstand van elkaar én van SchoolvoorCoaching. Dat is vast toeval. Aan een mooie lange straat met statige herenhuizen staat een pand met markant rode luifels. Rood, de kleur van de liefde, de kleur van bloed. Daar moet ik blijkbaar zijn. Ik bel aan en een zware houten deur gaat langzaam naar binnen toe open. ‘Ans verwacht je, maar neem nog even plaats,’ zegt de gastvrouw me. Enkele minuten later haalt Ans me op. ‘Ha!’ zegt ze, gekleed in spijkerbroek en sneakers en haar kenmerkende knalrode lipstick en grijze tooi. ‘Kom!’ wenkt ze me en ze loopt voor me uit alle trappen op naar wat als een geheim torenkamertje voelt.

Het moet in 2006 geweest zijn dat ik Ans Tros leerde kennen. Ik volgde als jonge man de mooie leergang Coaching voor Professionals van SchoolvoorCoaching en tijdens een van de vele opleidingsdagen kwam Ans een deel verzorgen. Met tarotkaarten en al, jawel. Daar zat ik dan met grote ogen van verbazing. Ik, de psycholoog die wetenschappelijk was geschoold en onderzoek deed naar het ‘grijpen van bewegende voorwerpen’, moest daar zowaar aan de slag met wat ik toen ‘vage dingen’ noemde. Daar botste wat in mijn hoofd. Maar Ans’ uitnodigende manier van werken, zonder overtuigingsdrang, prikkelde mijn nieuwsgierigheid om de kaarten te proberen. En, wonder boven wonder, degene met wie ik als coach oefende had er wat aan. Interessant, dacht ik. Om vervolgens nooit meer iets met tarotkaarten te doen. 

‘Je moet uit je box komen. En dan is er altijd een nieuwe box.’

Inmiddels heb ik, nog steeds zo nuchter als een broodrooster, een warme belangstelling ontwikkeld voor mensen die een rijk spiritueel leven leiden. Zeker als zij, net als Ans, je niks op willen dringen of een eigen waarheid willen verkondigen, maar je juist vrij laten in je keuzes. Ik zie de spirituele medemens als helpers die mij manieren van kijken laten zien die inzichten opleveren. Inzichten die ik wellicht niet zou krijgen als ik alleen maar vanuit mijn eigen broodroosterblik zou opereren. Alsof je bewust verdwaalt in je wijk en dan ineens nieuwe dingen ziet. 

‘Ik maak eigenlijk mijn hele leven al ruimte. Ik wilde al jong uit de box. En andere mensen helpen uit de box te komen.’ Ans klinkt met haar kalme, zachte stem altijd een beetje slomig, alsof ze net uit bed is en helemaal niet probeert haar best te doen echt wakker te worden. Hèèè? Jaha, ik kom zo hoor. Maar ze zegt de meest wakkere dingen. Ze ging psychologie studeren omdat ze zag dat mensen op de middelbare school zich voegen naar allerlei groepjes. Waar is de vrijheid? Ze werd toch geen psycholoog, want ‘het labelen van mensen in de psychologie kan mensen onvrij maken.’ Ze was in de jaren tachtig jong en succesvol in het bedrijfsleven waar ze in mantelpakjes en snelle wagens trainingen projectmatig werken verkocht en gaf. Tot zij een eerste vette clash meemaakte. Ze kon zich niet voegen naar de visie van haar toenmalige baas. Haar eigen visie was te afwijkend. Er zat maar een ding op: voor zichzelf beginnen. En wel als coach. Een heel nieuw veld van ondernemen in die tijd. Samen met een goede vriendin begon ze een coachingsbureau en het was een feestje. Ik was toen zelf nog maar dertien, maar door de jaren negentig films die ik keek, krijg ik een beeld van hoe dat eruit moet hebben gezien. Ik hoor de upbeat muziek en synths al op de achtergrond bij de beelden van kuiven en schoudervulling die ik voor me zie. 

‘We waren aan het spelen en aan het ontdekken. Zonder opleiding, gewoon maar mensen raken vanuit onze intuïtie.’ Ans schreef vervolgens een boek over hoe zij werken en daarmee werd het overdraagbaar en zijn zij andere coaches gaan opleiden, als een van de eersten in Nederland. ‘De opleidingen vlogen als gebraden kippetjes naar binnen bij de bedrijven.’ Hun succes van toen klinkt nu nog zo sappig dat ik letterlijk honger krijg en begin te kwijlen als ik aan die kippetjes denk.

Maar dan klinkt Ans ineens voorzichtig en geëmotioneerd. Alerter. Haar interne wekker is gegaan, zo lijkt. ‘We groeiden zo hard dat we op een gegeven moment met zestien mensen waren. En er was altijd gedoe. Jarenlang. We waren in een soort kampenstrijd beland. Een richtingenstrijd. Verschillende visies die niet meer op elkaar aansloten. Mensen die loyaal een kant kozen en de strijd met elkaar aangingen.’ Net als je soms met kinderen en families ziet bij een scheiding, denk ik erbij.

‘Ik was bang voor verlies, maar afscheid hoort er nu eenmaal bij.’

Uit een behoefte aan harmonie en verbinding, en misschien wel door de romantische herinnering van vriendschap uit het verleden hield Ans de boel te lang bij elkaar. ‘Zet allemaal coaches bij elkaar en iedereen gaat zich uiten en zich met alles bemoeien.’ Aard van het beestje natuurlijk. ‘Maar dat werkt dus niet en ik was niet duidelijk genoeg. Ik was misschien bang voor het verlies. Van die harmonie en van die mensen. Terwijl we elkaar allemaal al lang kwijt waren. Het klopte niet meer.’ Je kunt dus ook te veel ruimte voor harmonie maken en je verlangen naar verbinding kan soms verlammend zijn, leer ik hieruit.

Tot het op een dag genoeg was. Er was weer eens gedoe tijdens een teamvergadering over de cijfers en boem. Daar ontplofte iets in Ans. De oerknal was er niks bij. 

‘Dit Pik Ik Niet Meer.’ 

Gesterkt door een beeld dat ze ooit zag van het zwaard en de strijder die het moet hanteren maakte ze schoon schip. Ans was bereid iedereen te verliezen. De angst voorbij. Ze had voor zichzelf zo ontzettend helder gekregen wat voor haar de bedoeling van het bedrijf was, dat ze alles in dienst stelde om te laten groeien wat zij wilde laten groeien. Ze maakte ruimte voor haar eigen visie, haar ‘weten’ en zorgde ervoor dat het bedrijf langs die waarden kon gaan groeien.

‘Sartre schreef al dat geen absoluut goed of kwaad bestaat. Als je strijdt voor waar je in gelooft, moet de leider vuile handen maken.’ En dat deed ze zonder weerga. Uiteindelijk bleef er een handjevol mensen over. De rest was uitgekocht of ontslagen. Vriendschappen en relaties kwamen ten einde. Mooie gedeelde ervaringen en herinneringen werden rood besmeurd en verscheurd als een vijandelijke vlag in oorlogstijd. Diepe sporen achterlatend in het veld waar zij streden, diepe sporen in ieders hart en ziel. 

Zo dapper. Zo dapper van Ans om dit verhaal openhartig met mij te delen, dat ik er helemaal stil van wordt. Dan zegt Ans, broodnuchter en sloom relativerend: ‘Ja ik heb wel geleerd afscheid te nemen en hoe je dat wel beter kunt doen inmiddels.’ Ze vervolgt monter: ‘Afscheid moet je vieren, je moet er een feestje van maken.’

Na die veldslag is Ans nieuwe mensen gaan aannemen. Het veld weer rijp gaan maken om te zaaien en te oogsten. Iedere keuze is zij en zijn zij, waar mogelijk, samen gaan toetsen aan de bedoeling van het bedrijf. De principes van waaruit zij diensten leveren, bijvoorbeeld het principe van individuatie van Jung, zijn ook leidend in hun interne samenwerking. ‘Want als dat niet klopt, groeit het scheef en loopt het niet lekker.’ Practice what you preach. De schilder moet zijn kozijnen wel strak in de lak hebben. De kok moet in Ans’ visie thuis wel lekker eten voor zichzelf maken en goed voor zichzelf zorgen. Het bedrijf groeide weer en floreert.

Afscheid is binnen SchoolvoorCoaching nu altijd een van de natuurlijke opties. Er is duidelijkheid in waar mensen wel of geen inspraak in hebben. Over strategisch beleid? ‘Dacht het niet.’ Over operationele zaken? ‘Meedenken gewenst!’ Over zichzelf, hun eigen functioneren? ‘You bet.’ Zij hebben zowat eindverantwoordelijkheid over zichzelf. En de ruimte om hun dromen na te jagen, te groeien en plezier te hebben. 

‘Als mensen het werk niet meer zo leuk vinden, trekken ze op tijd aan de bel, dan kijken we wat we kunnen aanpassen en herverdelen we taken. Soms blijft iemand daardoor nog een paar jaar met plezier bij ons werken. En soms ontgroeit iemand ons, of ontdekt iemand een nieuwe weg. Wij geloven erin dat iedereen het diepe verlangen heeft te worden wie hij of zij is. Alle mensen, maar ook de natuur, de systemen, onze organisatie. Dus daar handelen wij naar. Daar hoort soms afscheid bij. En dat vieren we, met taart en slingers, in harmonie.’

Liefde is voor Ans een van de ‘drijvende krachten van het universum’. Dat merk ik aan alles. Ze is altijd nieuwsgierig en attent. Zeer bereid te helpen en te delen. Lief en warm. Zij zoekt zelf bewust de mensen en plekken op die haar raken, die haar uit háár box kunnen krijgen. ‘Want ik heb inmiddels geleerd dat je alleen van de ene box naar de andere kunt. Er is altijd een nieuwe box. Zaak is het te kiezen in welke box je nu wilt zijn om je doelen te behalen. Zolang je maar in vrijheid kunt kiezen. Als je dan toch op je bek gaat, dan kies je de volgende keer anders.’

De leiders van ons land vindt zij maar technocraten. Bestuurders die tijdens de huidige crisis alleen oog hebben voor de regels en structuren en maar één box kennen, zo lijkt het. Nooit eens ruimte voor hoop, een warm woord, inspiratie. Liever laat zij zich, zonder christelijk te zijn, raken door bijvoorbeeld een preek van een dominee die zij onlangs zag: je moet je hart en gevoel volgen, wat er ook op je pad komt. ‘Want dat is de essentie van ons menszijn en wat deze turbulente tijd van ons vraagt: vertrouw op liefde en je innerlijke leiding.’ Uit welke box die boodschap komt of hoe die box heet, doet er dan helemaal niet meer toe.

Ik dobber nog een tijdje na in de box van Ans en merk dat ik dit een fijne box vind. Thuis pak ik voor het eerst in jaren mijn elektrische gitaar en tokkel onwillekeurig een liedje van de Wood Brothers. Never and always. Komt zomaar in me op dat te spelen. Tijd om te werken komt wel weer. Ik volg nu mijn hart en zing. 

Speciaal voor de lezers van Maak ruimte en laat je mensen shinen heeft Ans een oefening ingesproken die je helpt om vrijer keuzes te maken. Koop het boek en krijg die oefening.